Boomkwekerij Mentens

Kwaliteit van planten zien veranderen is grootste drive

Grote en spectaculaire solitaire karakterbomen, die vind je bij Boomkwekerij Mentens uit Meeuwen. Eigenaars Mariëlle en Bart proberen jaar na jaar en stap voor stap te werken richting een meer ecologische teelt. Staalnames en analyses worden er gecombineerd met gezond boerenverstand en vertrouwen in de natuur.

Mariëlle Mentens en haar man Bart namen in 2019 de boomkwekerij definitief over van haar ouders. De vader van Mariëlle had aanvankelijk ook een activiteit in tuinaanleg en verkoop aan particulieren, maar deze werd verlaten om zich toe te leggen op de kweek. Vandaag omvat het bedrijf een oppervlakte van 100 ha met haagplanten en solitaire planten. In de haagplanten zijn de specialiteiten onder andere Prunus lusitanica, Osmanthus burkwoodii en Taxus baccata. Maar nog meer is het bedrijf gekend voor de grote maten in uitzonderlijke vormen. Karakterbomen en meerstammigen, al dan niet in vormsnoei. Het bedrijf telt 24 personeelsleden. “Wij proberen te mechaniseren, maar er blijft op het bedrijf veel ambachtelijk werk dat moeilijk te vervangen valt door machines”, vertelt Mariëlle.

Doordacht handelen

Geen haastwerk, maar doordacht handelen, dat is de rode draad doorheen heel het management. “We hebben hier planten die makkelijk 15 tot 35 jaar op het bedrijf aanwezig zijn. Maar als ze ondoordacht behandeld worden, kan het in 20 seconden voorbij zijn. Dat willen we natuurlijk vermijden”, aldus Mariëlle. Vakkundig personeel aantrekken en houden is dus de boodschap.

Hoe spectaculair de grote vormplanten er boven de grond uitzien, het is in de bodem waar de kwaliteit van de plant echt vorm krijgt. “Tien maanden per jaar zijn we bezig met ondersnijden en verplanten. We vinden het heel belangrijk om het wortelgestel goed te krijgen en we willen planten met veel fijne haarwortels. Veranderen van arme naar rijke grond of omgekeerd levert een robuustere plant op.”

Advies geven

Transport vraagt veel van planten en het wortelgestel, zeker als het gaat om ver transport gaat richting de buitengrenzen van de EU. Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland zijn veelvoorkomende bestemmingen, maar er gingen ook bomen naar Turkije en Rusland. Pas op het laatste moment worden planten voor een lang transport uit de bodem gehaald. Eer ze vertrekken krijgen de bladeren nog een behandeling met een anti-verdampingsmiddel. “We doen er alles aan om de plant of boom heelhuids op zijn bestemming te krijgen. We verkopen liever één boom die het goed doet, dan twee bomen na elkaar om dat er een gestorven is door een onoordeelkundige behandeling. Daar worden we echt niet blij van. Daarom dat we ook altijd duidelijk advies geven over hoe ze een bepaalde boom moeten behandelen. Onze professionele klanten hebben veel vakkennis en passie, maar deze op peil houden is een aandachtspunt voor de sector.””

Water geven

Gevraagd naar de meest voorkomende oorzaak waarom bomen bij de klant soms alsnog de geest geven is het antwoord duidelijk. “Droogte. Pas verplante bomen hebben veel water nodig, zeker in droge zomers zoals we die afgelopen jaren kenden. Particuliere eindklanten durven dat nogal eens vergeten.” Droogte is een grotere vijand dan hitte. “We hebben vorig jaar nog verplant bij 33°C. Het komt er dan op aan om de periode uit de grond zo kort mogelijk te houden en voldoende water te geven.”

Eigen groene oase

Hoewel bomen te lijden kunnen hebben onder droogte en hitte, zijn ze ook een deel van de oplossing. “Bomen geven zuurstof en verkoeling. Mensen vinden groen terug heel belangrijk, zowel hier als in Zuid-Frankrijk of Turkije.” Tijdens de coronalockdowns wilden mensen hun eigen groene oase creëren. Hagen en klimplanten voor meer privacy deden het goed op de binnenlandse markt. Voor verkavelingen in kleinere percelen worden grote solitaire bomen minder gauw gekozen. Die grote bomen bleven het wel internationaal goed doen. Toch zien we nu een enorme vraag naar grotere oudere karakterbomen en exclusieve meerstammigen op de binnenlandse markt. Internationaal blijft de vraag naar grotere maten en exclusieve exemplaren constant.

Grasstroken

Op de kwekerij is de ‘waterstatus’ in de bodem van groot belang. “Met onze zandleembodem hebben we geluk. Maar los van de bodem zorgt een goed organischestofgehalte er eveneens voor dat er veel water kan vastgehouden worden.” Tussen de bomenrijen van de grote solitaire bomen liggen er telkens grasstroken aangelegd. “De grasstroken houden het vocht eronder vast. We durven het gras in de vroeg zomer ook langer laten uitschieten. Het vormt dan een biotoop voor nuttige insecten. Eens gemaaid, laten we het maaisel liggen. De grasmat voorkomt in het najaar dat we de structuur kapot rijden als we er met machines op moeten zijn.”

Analyses als hoeksteen

Organische stof in de bodem krijgen makkelijker gezegd dan gedaan. Boomkwekerij Mentens gebruikt daartoe onder andere gemalen blad (bladmulch) van openbare groendiensten. “We zijn er tot nu toe tevreden over, maar we blijven evalueren. Helpt het, wat doet het met de pH, wat is het effect op lange termijn… We gebruiken ons boerenverstand, maar we nemen ook analyses en durven raad vragen bij praktijkonderzoeksinstellingen.”

De analyses op het bedrijf zijn geen verplicht nummer, maar een hoeksteen van het management. “Wij zien analyses van de bodem of van planten zoals bloedafname bij de mens. Het helpt ons om te weten of ergens tekorten zijn, of ofdat we iets te veel geven. Op die manier vermijdt het ook verspillingen en onnodige kosten. We kijken niet alleen naar de basiselementen, maar gaan ook tot op spoorelementenniveau zoals koper, magnesium of silicium. We merken toch dat tekorten hierop leidt tot vatbaardere planten.” De basisbemesting is met grond gemengde stalmest onder de kluit bij verplanten. Er wordt geen kunstmest meer gebruikt noch gecoate meststoffen.

Natuurlijke ontwikkeling

Analyses doen hun ding, maar ook oude praktijken bewijzen nog hun nut. Gronden braak laten liggen bijvoorbeeld. “Gronden laten rusten is niet altijd makkelijk, zeker bij hoge grondprijzen. Maar wij hebben er de laatste jaren ervaring mee opgedaan, en de ervaringen zijn positief. Door gewoon de natuurlijke onkruiden te laten ontwikkelen creëer je nog de beste biotoop voor nuttige insecten tijdens de teelt. Naar ons aanvoelen zelfs nog iets beter dan via groenbemesting of bloemenranden.” Het duurt niet lang of heel het veld is begroeid. Vlak voor de teelt wordt het zo ontstane gewas fijngefreesd en ondergewerkt. Grasstroken onderdrukken vervolgens het onkruid, net als de bladmulch die bovenop de bodem wordt aangebracht. Het onkruid dat toch nog naar boven komt valt bijna altijd mechanisch goed te beheersen, zelfs met een eenvoudige hak.

Vlindervriendelijk

Het mag dus wat natuurlijker op het bedrijf; de normen zijn veranderd. “Nu redeneren we vaak omgekeerd. Is in een bodem waar niet het minste sprietje onkruid op staat wel enig bodemleven mogelijk? Wij kiezen alvast voor iets anders. Van natuurorganisatie Natuurpunt kregen we te horen dat ze een bepaalde vlinder tijdens de zomer van 2020 enkel nog op onze kwekerijen terugvonden. Dat toont dat we slagen in onze opzet om een natuurlijke biotoop te creëren.”

Als er toch nog eens naar chemische gewasbescherming moet worden gegrepen, gebeurt dit plaatselijk in lage dosissen. Ten opzichte van drie jaar geleden zit de boomkwekerij nog maar op een kwart van het toenmalige. En alle inspanningen lonen zich. “Minder chemie leidt tot sterkere planten. Waar we vroeger schrale bodems hadden, zien we nu een hele levendige biotoop met sterke planten. Gronden die we braak laten liggen betalen zichzelf terug. Maar het is een werk van jaren.”

Biologisch als mikpunt

In 2021 gebruikte Mariëlle op het bedrijf voor 95% biologische meststoffen. “Ons doel is om te evolueren richting een ecologische, en als het zou kunnen op lange termijn zelfs een biologische teelt. Of we dit snel 100% zullen kunnen bereiken, is nog niet zeker, maar we gebruiken het wel als doel waar we naartoe willen.”

Voor de toekomt willen Mariëlle en Bart nog investeren in zonnepanelen en elektrische voertuigen. Een eigen wateropvang moet de watervoorziening nog beter optimaliseren. “We zijn trots op het traject dat we hebben afgelegd, maar zonder te denken dat we er al zijn. Ecologisch zijn we op goede weg, maar we kunnen nog verbeteren. We proberen uit te dokteren wat er haalbaar is en wat niet. Vaak is dat met vallen en opstaan, maar over waar we naartoe willen twijfelen we niet.”